E2   Ogrody, Grunwald, Górczyn

Teren ograniczony ulicami: Św. Wawrzyńca, Żeromskiego, Przybyszewskiego, Reymonta, Hetmańską, Dolną Wildą, torami kolejowymi w kierunku Nowego Tomyśla, skrajem osiedla Raszyn, ulicami Jawornicką, Grunwaldzką, Bułgarską, aleją Polską (część szczegółowa - mapa S/17).

1.                       UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO

1.1.                  Środowisko przyrodnicze

1.1.1              Geologia, ukształtowanie terenu, wody podziemne i powierzchniowe, powietrze atmosferyczne:

·        Podstrefę charakteryzuje urozmaicone ukształtowanie terenu, z widoczną formą Przełomowej Doliny Warty.

·        Wtórne nawietrzanie terenu, następuje z małych zespołów zieleni publicznej: parków, zieleńców, zieleni przyulicznej, zieleni izolacyjnej.

1.1.2              Tereny zieleni

·        Parki:

o         Raszyński,

o         Górczyński, miejsce pocmentarne byłego cmentarza parafii Św. Łazarza przy ulicy Ostrobramskiej,

o         im. G. Manitusa, miejsce pocmentarne byłego cmentarza parafii Ewangelickiej Św. Łukasza i cmentarza parafii Ewangelickiej Św. Pawła.

·        Zieleńce:

o         między ulicami Dąbrowskiego i Przybyszewskiego,

o         przy wiadukcie Górczyńskim przy ulicy Andrzejewskiego,

o         między ulicą Bukowską i aleją Polską.

·        Ogrody:

o         Botaniczny przy ulicy Dąbrowskiego (rejestr zabytków A196),

o         Jordanowski przy ulicy Przybyszewskiego.

·        Cmentarze:

o         Jeżycki przy ulicy Nowina (rejestr zabytków A237),

o         Górczyński przy ulicy Ściegiennego (rejestr zabytków A238),

o         Bożego Ciała przy ulicy Wiśniowej (rejestr zabytków A236).

·        Zieleń towarzysząca:

o         ulicom i placom,

o         zabytkowym fortyfikacjom: Fort VIIIa,

o         zabudowie w tym:

-            park przy Obserwatorium Astronomicznym - dawny folwark Palaczów (rejestr zabytków A370).

1.1.3              Tereny rolne:

·        ogrody działkowe:

o         „ROD Jutrzenka“ przy ulicy Engestroma,

o         „ROD W Reymonta“ przy ulicy Reymonta,

o         „ROD im. St. Wyspiańskiego” przy ulicy Reymonta,

o         „ROD J. Chociszewskiego“ przy ulicy Arciszewskiego,

o         „ROD Palacza“ przy ulicy Palacza,

o         „ROD Jana III Sobieskiego“ przy ulicy Hetmańskiej – w likwidacji, (proponowany do zmiany funkcji w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania - uchwałą Rady Miasta  Poznania Nr XXII/276/III/99 z dnia 23 listopada 1999 r.),

o         „ROD Św. Marcina” przy ulicy Hetmańskiej – w likwidacji, (proponowany do zmiany funkcji w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania - uchwałą Rady Miasta Poznania Nr XXII/276/III/99 z dnia 23 listopada 1999 r.),

o         „ROD im. H. Sawickiej“ przy ulicy Dmowskiego, (proponowany do zmiany funkcji w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania - uchwałą Rady Miasta Poznania Nr XXII/276/III/99 z dnia 23 listopada 1999 r.),

o         „ROD Kolejarz Dębiec“ przy ulicy Jałowcowej,

o         „ROD A. Mickiewicza“ przy ulicy Droga Dębińska,

o         „ROD M. Jackowskiego“ przy ulicy Wspólnej.

1.1.4              Obszary i obiekty cenne przyrodniczo:

·        objęte formą ochrony przyrody:

o         drzewa pomnikowe i aleje pomnikowe wpisane do wojewódzkiego rejestru pomników przyrody. Cenne przyrodniczo okazy występują przy ulicy S. Przybyszewskiego – głównie platan klonolistny.

o         Fort VIIIa - Raszyn element pierścienia fortyfikacji poznańskich, projektowany obszar NATURA 2000 zgłoszony do zatwierdzenia przez Komisję Europejską.

·        nie objęte formą ochrony przyrody:

o         obszar byłego użytku ekologicznego Fort VIIIa powołany uchwałą RMP Nr CV/610/94 z dnia 10 maja 1994 r.

1.2.                  Ochrona dziedzictwa kulturowego

1.2.1              Obszary i obiekty cenne kulturowo:

·        Objęte formą ochrony zabytków:

o         Ogród Botaniczny,

o         Cmentarze: Jeżycki, Górczyński, Bożego Ciała,

o         Folwark Palaczów - dwór i park, obserwatorium astronomiczne,

o         Fort VIIIa Rohr, Raszyn,

o         Zespół urbanistyczno – architektoniczny najstarszych dzielnic miasta (m.in. Ostroróg) wraz z budynkami użyteczności publicznej, sakralnymi, założeniami parkowymi i willowymi;

o         W obrębie podstrefy mogą istnieć pojedyncze obiekty wpisane do rejestru zabytków (aneks nr 1 rejestr zabytków nieruchomych – m. Poznań, 2003r).

·        Nie objęte formą ochrony zabytków:

o         Górczyn – wieś silnie przekształcona, zurbanizowana, wchodząca pierwotnie w skład dóbr książęcych, w 1469 r. przeszła na własność miasta. Włączona do Poznania 1900 r. W rejonie ulic Górczyńskiej, Sielskiej, Kosynierskiej i Bosej.nadal zachowany jest dawny wiejski charakter zabudowy oraz układ dróg.

o         Jeżyce - Miła – Botaniczna- założenie willowe z lat 30 XX. w., złożone głównie z zabudowy utrzymanej w tzw. „stylu dworkowym”.

o         Jeżyce –  osiedle Tramwajarzy – założenie obejmujące kolonię domów dla pracowników Poznańskiej Kolei Elektrycznej. Powstało w latach 1929-30 wg proj. Władysława Czarneckiego. Zabudowa osiedla składa się z dwukondygnacyjnych szeregowców i dwuch typów parterowych domów bliźniaczych. Wnętrze kwartału zajmują ogródki przydomowe.

o         Grunwald – Zbąszyńska-Szamotulska – założenie obejmujące zabudowę willową (utrzymaną zarówno w stylistyce dworkowej jak i modernistycznej), powstało w latach 30 – tych XX w. Podczas okupacji hitlerowskiej zostało uzupełnione zabudową szeregową.

o         Grunwald - Abisynia – założenie obejmujące osiedle „Kasztelanów” pomiędzy ulicami Grunwaldzką i Marszałkowską, potocznie nazywane „Abisynią”  lub „Ostroroga B”. Rozplanowano je w oparciu o nowo wytyczone ulice w formie regularnego pięciokąta. Powstało w latach 30 – tych XX w.

o         Wilda – Kolonie Robotnicze - zespół mieszkaniowy dla robotników kolejowych, w skład którego wchodzi wielopiętrowa zabudowa pierzejowa na obrzeżach założenia i piętrowe domy wolnostojące lub w układzie szeregowym – każdy z niewielkim ogrodem. Powstało w latach 20 – tych XX w.

o         Wilda - Koszary Saperów przy ulicy Rolnej - powstały w latach 1911-1914. W skład zespołu wchodzi kilkanaście budynków.

o         Wilda - Plac Lipowy – założenie obejmujące kolonię willową dla pracowników kolei. Powstało w latach 1910 – 1915. Inspirowane było ideą miasta - ogrodu i architektonicznymi realizacjami Hermana Muthesiusa. Zachowane w niemal nienaruszonym kształcie.

2.                       ŁAD PRZESTRZENNY I WYMOGI JEGO OCHRONY

2.1.                  Struktura funkcjonalno – przestrzenna

2.1.1              Funkcja terenu i charakter zabudowy (część ogólna - mapa O/13)

·        W części północnej podstrefa charakteryzuje się jednorodnością funkcji dużym przenikaniem dwóch typów zabudowy:

o         przewaga funkcji mieszkaniowej w zabudowie wolno stojącej (obszar ograniczony aleją Polską, ulicami: Bukowską, Szpitalną, Dąbrowskiego; rejon Ostroroga; obszar ograniczony ulicami: Marszałkowską, Kasztelańską, Bułgarską oraz Taczanowskiego, Jugosłowiańską, Promienistą, Grunwaldzką),

o         funkcja mieszkaniowa w zabudowie blokowej, rozbijającej strukturę zabudowy wolno stojącej, skoncentrowana w trzech rejonach: obszar ograniczony ulicami: Bukowską, Szpitalną, Dąbrowskiego, Przybyszewskiego, Marcelińską, Bułgarską, rejon: ulic Grochowskiej, Grunwaldzkiej, Marszałkowskiej, Bułgarskiej oraz osiedla Kopernika. Rejony te pozbawione są ośrodków dzielnicowych, dysponują znikomym zapleczem funkcji ośrodkotwórczych (spontaniczne wykształcanie ryneczków osiedlowych z chaotycznie lokalizowaną zabudową substandardową). Dominacja wnętrz otwartych, przypadkowych, z dużym udziałem zieleni oraz brak granic i wnętrz przestrzeni publicznych zamkniętych.

·        Na terenie szpitala klinicznego przy ulicy Przybyszewskiego oraz przy ulicy Dąbrowskiego (budynki Akademii Rolniczej) występują enklawy historycznej zabudowy śródmiejskiej.

·        W części południowej podstrefa cechuje się znacznym przemieszaniem funkcji i kolizją na styku funkcji mieszkaniowej z przemysłową. Występuje tu przenikanie różnych typów zabudowy:

o         znaczna koncentracja funkcji przemysłowej i usług handlu na terenach poprzemysłowych wzdłuż torów kolejowych na Wildzie i na Górczynie,

o         nieuporządkowane skupiska zabudowy halowej, wielkogabarytowej (głównie rejon ulic Góreckiej, Węglowej),

o         10 obiektów handlu wielkopowierzchniowego (pow. powyżej 400 m²) o łącznej powierzchni sprzedaży 8600 m²,

o         obszary zabudowy o charakterze tymczasowym:

-           koncentracja funkcji mieszkaniowej w zespole baraków (Gospoda Targowa),

-           enklawy zabudowy tymczasowej na terenie ogródków działkowch.

·        Potencjał terenów niezagospodarowanych głównie w południowej części podstrefy wynosi około 57 ha.

·        W podstrefie występują tereny zamknięte.

2.1.2              Wzajemne zależności między funkcjami (część ogólna - mapa O/18)

·        Funkcje stymulujące rozwój: usługi, głównie handlu (rejon Górczyna i Zatorza),

·        Funkcje zagrożone: mieszkalnictwo,

·        Funkcje agresywne: przemysłowe,

·        Funkcje wypierane: ogrody działkowe.

2.1.3              Bariery funkcjonalno – przestrzenne: (część ogólna - mapa O/19)

·        Tory kolejowe – dzielące Górczyn i Wildę – tworzą negatywną barierę przestrzenną.

2.2.                  Podstawowe parametry zabudowy

2.2.1               Wysokość zabudowy (część ogólna - mapa O/14)

·        W podstrefie występuje zabudowa o wysokości 2 kondygnacji - 7 m. (Ogrody, Stary Grunwald).

·        W podstrefie występuje zabudowa o wysokości 4 kondygnacji - 14 m. (rejon ulic Bukowskiej i Bułgarskiej).

·        W podstrefie występuje zabudowa o wysokości 5 kondygnacji - 17,5 m. (rejon ulicy Głogowskiej).

·        W podstrefie występuje zabudowa o wysokości 6 - 9 kondygnacji - 21 - 31,5 m. (rejon osiedla Kopernika).

·        W podstrefie obowiązuje zasada przenikania zabudowy o różnych wysokościach

·        W podstrefie w kierunku granicy z klinem zieleni, wysokość zabudowy ulega obniżeniu

o         rejon Ogrody,

o         rejon Dębiec.

·        W podstrefie zlokalizowano zabudowę o wysokości nie przystającej do miejsca

o         rejon osiedla Kopernika.

2.2.2              Gęstość zabudowy (część ogólna - mapa O/15)

·        Średni procent zab. działki budowlanej dla terenów brutto określono od 15 - 30%.

·        Średni procent zab. działki typu ogródki działkowe POD określono od 5 - 15%.

·        W podstrefie następuje dogęszczanie zabudowy.

2.3.                  Stan zabudowy i zainwestowania

2.3.1              Wartość estetyczna struktur przestrzennych (część ogólna - mapa O/16)

·        Struktury okaleczone

o         obszar ograniczony torami kolejowymi i ulicą Hetmańską (od doliny rzeki Warty do ulic Głogowskiej, Palacza i Arciszewskiego).

·        Struktury kompletne

o         Ogrody, Grunwald, os. Kopernika.

·        Struktury niekompletne

o         Ogrody w części północnej (do ulicy Dąbrowskiego).

2.3.2              Trwałość zainwestowania (część ogólna - mapa O/17)

·         W podstrefie w przewadze występują struktury trwale zainwestowane.

·         W podstrefie występują struktury o zainwestowaniu w części utrwalonym

o         rejon wschodniego Górczyna i Zatorza.

·         W podstrefie występują struktury o zainwestowaniu nietrwałym

o         rejon Gospody Targowej,

o         ogródki działkowe.

·        Tereny o zainwestowaniu trwałym i w części utrwalonym wykazują cechy odpowiednio do zachowania i ochrony lub rewaloryzacji i przekształceń.

·        Tereny o zainwestowaniu nietrwałym mogą stanowić rezerwy rozwojowe miasta.

2.4.                  Fizjonomia miasta

2.4.1              Główne ciągi miejskie:

·        W obrębie podstrefy nie ma wykształconych ciągów miejskich istotnych w skali całego miasta.

2.4.2              Panoramy, punkty i ciągi widokowe (rysunek projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania - UWARUNKOWANIA):

·        Zabudowa podstrefy kształtuje panoramy z punktów i ciągów widokowych:

o         P15 - wiadukt nad doliną Warty w ciągu ulicy Hetmańskiej,

o         P31 - most Królowej Jadwigi,

o         P36 - wiadukt kolejowy nad ulicą Niestachowską,

o         F-F - wschodnia skarpa doliny rzeki Warty od mostu Królowej Jadwigi do wiaduktu w ciągu ulicy Hetmańskiej.

·        Panoramę kształtuje zabudowa podstrefy i jej dominanty.

2.4.3              Dominanty wysokościowe i przestrzenne (część ogólna - mapa O/16)

·        W granicach omawianej podstrefy przeważają obiekty o oddziaływaniu negatywnym na przestrzeń: np. budynek hotelu przy ulicy Przybyszewskiego, zespoły budynków mieszkalnych na Ogrodach oraz przy ulicy Hetmańskiej.

·        Jedynie budynek biurowy usytuowany na narożniku ulic: Grunwaldzkiej i Grochowskiej zamykający oś ulicy Grochowskiej jest neutralną dominantą przestrzenną.

3.                       UWARUNKOWANIA rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury – zgodnie z zapisami w części ogólnej